Το φαινόμενο της μεταφοράς της φορολογική έδρας των εταιριών στην αλλοδαπή, στο πλαίσιο επιχειρηματικών και εταιρικών αναδιαρθρώσεων και με σκοπό την άντληση, μεταξύ άλλων, και φορολογικών πλεονεκτημάτων, έχει προσλάβει μεγάλες διαστάσεις και στα πλαίσια του Ν.4172/2013, έχουν εισαχθεί αρκετές διατάξεις σχετιζόμενες, αμέσως ή εμμέσως, με το ζήτημα της μεταφοράς της φορολογικής έδρας στο εξωτερικό.
Τέτοιες διατάξεις αποτελούν το άρθρο 4 (κριτήρια ύπαρξης φορολογικής έδρας μιας εταιρίας στην Ελλάδα), το άρθρο 6 (μόνιμη εγκατάσταση επιχείρησης), το άρθρο 54 (διασυνοριακές συγχωνεύσεις και διασπάσεις εταιριών), το άρθρο 55 (μεταφορά της καταστατικής έδρας μιας ευρωπαϊκής εταιρίας ή μιας ευρωπαϊκής συνεταιριστικής εταιρίας από την Ελλάδα σε άλλο κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και το άρθρο 66 (ελεγχόμενες αλλοδαπές εταιρίες).
Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. 4172/2013 “Ένα νομικό πρόσωπο ή μία νομική οντότητα είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, εφόσον:
α) συστάθηκε ή ιδρύθηκε, σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο,
β) έχει την καταστατική έδρα του στην Ελλάδα
γ) ο τόπος άσκησης πραγματικής διοίκησης είναι στην Ελλάδα οποιαδήποτε περίοδο στη διάρκεια του φορολογικού έτους.”
Ο «τόπος άσκησης πραγματικής διοίκησης» είναι στην Ελλάδα με βάση τα πραγματικά περιστατικά και τις συνθήκες λαμβάνοντας υπόψη ιδίως τα εξής:
α) τον τόπο άσκησης καθημερινής διοίκησης,
β) τον τόπο λήψης στρατηγικών αποφάσεων,
γ) τον τόπο ετήσιας γενικής συνέλευσης των μετόχων ή εταίρων,
δ) τον τόπο τήρησης βιβλίων και στοιχείων,
ε) τον τόπο συνεδριάσεων του διοικητικού συμβουλίου ή όποιου άλλου εκτελεστικού οργάνου διοίκησης,
στ) την κατοικία των μελών του διοικητικού συμβουλίου ή όποιου άλλου εκτελεστικού οργάνου διοίκησης.
Σε συνδυασμό με τη συνδρομή των παραπάνω περιστατικών και συνθηκών είναι δυνατόν να συνεκτιμάται και η κατοικία της πλειοψηφίας των μετόχων ή εταίρων.
Ο Έλληνας φορολογούμενος που κατέχει εταιρία ή άλλη νομική οντότητα, σε χώρα με προνομιακό φορολογικό καθεστώς, θα φορολογείται στην Ελλάδα για το μη διανεμηθέν εισόδημα της αλλοδαπής εταιρίας του, βάσει του ισχύοντα συντελεστή κάθε φορά.
Υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους κάποιος επιλέγει να μεταφέρει την έδρα της επιχείρησης του στο εξωτερικό, όπως οι εξής:
- μεταφορά κεφαλαίων προς τη μητρική εταιρεία στο εξωτερικό
- μη καταβολή φόρου μερισμάτων στην Ελλάδα σε περίπτωση υποκαταστήματος αλλοδαπής μητρικής εταιρίας
- απαλλαγή λόγω ασφάλισης σε άλλο κράτος μέλος της ευρωπαϊκής ένωσης (άρθρο 11 παρ. 3).
Τα παραπάνω, δεν ισχύουν στην περίπτωση που ο ιδιοκτήτης της εταιρίας στην αλλοδαπή είναι και φορολογικός κάτοικος της αλλοδαπής, δηλαδή της Κύπρου, της Βουλγαρίας, της Μάλτας κτλ., όπου λειτουργεί την επιχείρηση του από αυτές τις χώρες και έχει συναλλαγές με ελληνικές επιχειρήσεις.